ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

قدیم تورکلرده تربیه

+0 بگندیم

 


قدیم تورکلرده  تربیه  

پیرالی علی‌یئف

 تورکلر میلادان اؤنجه 2. مین‌ایل‌لیگین اولّ‌لرینده قافقازدا، اورتا آسیادا، آلتای-سایان داغلاری‌نین شیمالی‌غرب بولگه‌سینده، یئنی‌سئی چایی بویلاریندا یاشاییردیلار. تاریخ بویونجا بیر چوخ تورک دؤولتی قورولموشدور. 

  ایلک تورک دؤولت‌لریندن بیری هون ایمپراتورلوغو اولموشدور. اونون ان قودرتلی دؤورو مته خاقانین حاکیمیت ایللرینه تصادوف ائدیر. 

  تورکلرده ائله، اوبایا، خالقا باغلی‌لیق یوکسک اولموشدور. عالیم‌لرین دئدیگینه گؤره قدیم تورکلر – هونلار اؤزلرینی  " قون " ، گون "  آدلاندیرمیشلار کی، بو دا  " ائل-گون " ،  " گون " ،  " خالق "  معنالاریندا ایشلنمیشدیر. 

  میلادان اؤنجه 2.عصرده مئیدانا گلن هونلار اؤز قونشولاری چین سلطنتینی و خوصوصیله توُنقهو طایفالارینی قورخویا سالمیشدیر. هون دؤولتی‌نین ایلک باشچیسی تومن خان اولموشدور کی، اوغلو مته خان 209-جو ایلده اونون یئرینه کئچه‌رک اؤزونو ایمپراتور آدلاندیرمیش و تورک (‌" تورک‌"  سؤزونون معناسی  "‌گوجلو‌" ،  "‌مؤحکم "  دئمکدیر) آدینی بوتون دونیایا یایماق، تورک گوجونو بوتون عالمه تانیتماق ایسته‌میشدیر. 

  قدیم تورکلر اوشاق‌لارینی 3 اینام اوزرینده تربیه ائدیردیلر: طبیعت قووّه‌لرینه اینام؛ آت کولتو؛ گؤی تانری‌یا اینام (گؤی آللاهی). دئمه‌لی تورکلرده تک‌آللاهلی‌لیق ایسلامدان چوخ اول مؤوجود اولموشدور. 

  قدیم تورکلرین اوریژینال، زنگین، بیتگین تربیه سیستمی اولموشدور. گؤرکملی تورکولوق عالیم ضیا گؤکالپ یازیردی:

  "یونان‌لار استتیکده، روملولار حوقوقدا، ایسرائیللی‌لر و عرب‌لر دینده، فرانسه‌لی‌لار ادبیاتدا، ...تورکلر ایسه اخلاقدا بیرینجی‌لیک قازانمیشلار " . تورکلرده وطن اخلاقی، مسلک اخلاقی، عاییله اخلاقی جوخ گوجلو اولموشدور. "



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, کولتور, تاریخ, تربیه,

قیریم‌تاتار تورکلری‌نین لیدری: مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو

+0 بگندیم

مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو

مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو (13 نوامبر 1943، آی-سرز قصبه‌سی) — 1943-جو ایلین 13 نوامبردا او زامان روسیه فدراسیونونون ترکیبینده اولان قیریم موختار شووری سوسیالیست جومهوریتی‌‌نین سوداک ویلایتی‌نین آی-سرز قصبه سینده چوخ‌اوشاقلی عاییله‌ده آنادان اولوب. بوتونقیریم تاتارلاری کیمی اونون دا عاییله‌سی 1944-جو ایل 18 مئی تاریخینده قیریمداناورتا آسیایا کؤچورولوب. 

حاشیه: "International Relations and Security Network"مدیا آژانسینا 2009-جو ایل ژوئیه‌نین اوّل‌لرینده وئردیگی موصاحیبه‌سینده مصطفی جمیل‌اوغلو دئییب:

" بیزیم خالق سوی‌قیریمین قوربانی‌دیر. ایکینجی دونیا ساواشی سونوندا بیزیم میلتی ایستالین‌ین امری ایله اورتا آسیایا کؤچوردولر. حئیوان‌لار اوچون نظرده توتولموش واقون‌لاردا کؤچورولرکن و اورتا آسیاداکی یئنی یئرلرده قیریم تاتارلاری‌نین یاریسی آجیندان، خسته‌لیکدن محو اولدو... من اوشاق اولاندا، آنا و آتامین آخشام‌لار گؤز یاشی ایچینده پیچیلداشمالاریندان آنلادیم کی، بیزیم وطنیمیز اولوب. بو وطن – چاغداش موستقیل اوکراین‌ین ترکیبینده اولان قیریمدیر.‌"  



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, قیریم‌تاتار, تورک, تورکچولوک, قیریم تورکلری,

اوکراین‌لی‌لارین، ماجارلارین، تورکلرین عومومی اجدادی - قیپچاق‌لار

+0 بگندیم


اوکراین‌لی‌لارین، ماجارلارین، تورکلرین عومومی اجدادی - قیپچاق‌لار

 کرم محمدلی‌

تاریخ اوزره فلسفه دوکتورو

  تورک خالق‌لاری تاریخینده شانلی و یا شانلی اولمایان ایزلر بوراخان طایفالاردان بیری قیپچاق‌لاردیر. قیپچاق‌لار حاضیرکی تورک خالق‌لاری‌نین اکثریتی‌نین، او جومله‌دن آذربایجان تورکلری‌نین تاریخینده سوی کؤکونده یاخیندان ایشتیراک ائتمیش تورک خالق‌لاریندان بیری‌دیر. قیپچاق فورماسیندا ایشلنن بو سؤز چین منبع‌لرینده  "‌کینچا‌"  شکلینده کئچیر. اوروپا منبع‌لرینده  "‌کوُمان‌" ،  "‌پوْلوْوِتس‌" ، عرب منبع‌لرینده ایسه  "‌کیفچاک‌"  و یا  "‌قیبچاق‌"  فورماسیندا ایشله‌نیر. بو سؤزون اتیمولوژی‌سینی هم اونلارین تامغاسی، هم ده خاریجی گؤرونوشو باخیمیندان ایضاح ائتمک اولار. اورتا عصرلرده خاریجی گؤرونوشه گؤره آیری-آیری خالق‌لارا آد وئریلمه‌سی چوخ گئنیش یاییلمیشدی. اونلاردان بیری ده قیپچاق‌لار ایدی. چین دیلینده  "‌کینچا‌"  گؤی گؤزلو، ساری ساچلی آدام دئمکدیر. حتّی چین میفولوژی‌سینده گؤی گؤزلو، ساری ساچلی آدام‌لار حاقیندا دانیشاندا اونلارین کینچا اولدوغو نظره چارپیر. اوروپا، ایسلاویان دیللرینده، یونان و لاتین منبع‌لرینده راست گلینن  "‌کوُمان" ،  "‌پوْلوْوِتس‌"  فورماسینا گلدیکده، کوُمان ساری‌شین، بیاض، آغ دریلی معنالارینی وئریر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, قیپچاق‌لار, تورک, تاریخ, کولتور,

صفوی‌لر دؤولتیندن آذربایجان خالق جومهوریتی

+0 بگندیم

  

صفوی‌لر دؤولتیندن آذربایجان خالق جومهوریتی

  قدیم تاریخه و دؤولت‌چی‌لیک عنعنه‌لرینه مالیک اولان آذربایجان خالقی‌نین دؤولت‌چی‌لیک تاریخی چوخ زنگیندیر. قدیم دؤورلردن باشلایان بو دؤولت‌چی‌لیک عنعنه‌لری تاریخین موختلیف مرحله‌لرینده اینکیشاف ائتمیش، فورمالاشمیش و دونیا تاریخینده اولدوقجا اهمیتلی ایز بوراخمیشدیر. 

  اون بئش-اون آلتینجی عصرلر آذربایجان دؤولت‌چی‌لیک تاریخی‌نین اینتیباه دؤورودور. بو دؤورو آذربایجان تاریخینده دؤولت‌چی‌لیک عنعنه‌لری‌نین برپاسی، اینکیشافی و مؤحکم‌لنمه سی دؤورو کیمی کاراکتریزه ائتمک اولار. آذربایجان قاراقویونلو، آغ‌قویونلو، شیروانشاه‌لار و صفوی دؤولت‌لری‌نین یارانماسی و فعالیتی نتیجه‌سینده اؤلکه‌میزین بین‌الخالق موناسیبت‌لر سیستمینده سیاسی، ایقتیصادی مؤوقعیی و رولو گوجلنمیش، اونون اوروپا و شرق اؤلکه‌لری ایله قارشی‌لیقلی موناسیبت‌لری داها دا گئنیشلنمیشدیر. 

  تأسوف‌لر اولسون کی، ایستر دونیا تاریخ‌چی‌‌لیگینده، ایسترسه ده موختلیف دینی و سیاسی دونیاگؤروشه مالیک اینسان‌لار آراسیندا آذربایجان دؤولت‌چی‌لیک تاریخینه و بو تاریخین ان پارلاق دؤورلریندن بیری اولان آذربایجان صفوی‌لر دؤولتینه موناسیبت بیرمعنالی دئییلدیر و داها چوخ سوبیئکتیو کاراکتر داشیییر. 

  ییرمینجی عصرده سیاسی و ایدئولوژی سیفاریش‌لر اساسیندا یازیلان دونیا تاریخ‌چی‌لیگی آذربایجانین یئرلی دؤولت‌چی‌لیک عنعنه‌لرینی اینکار ائتمیش، دؤورون موختلیف مرحله‌لرینده مؤوجود اولان آذربایجان دؤولت‌چی‌لیگی‌نین یارانماسینی موختلیف غئیری-آذربایجان منشالی اتنوس‌لارا، گلمه طایفا و سولاله‌لرین آدینا باغلامیشدیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ایران, شاه اسماعیل, آذربایجان, محمدامین رسول‌زاده, صفوی‌لر, تورک دونیاسی,

قانلی کریسمس

+0 بگندیم

 

قانلی کریسمس

قانلی کریسمس (تورکیه تورکجه‌سی: Kanlı Noel)

20 دسامبر[۱] و یا 21 دسامبر 1963-جو ایلده قیبریس تورکلرینه قارشی سیلاحلی هوجوم‌لارا [۲] وئریلن آددیر. بو آدادا ایجماع‌لارآراسی قارشی‌دورمالارین باشلانغیجی حساب اولونور.[۳] حادیثه‌لرده جمعی 364 قیبریس تورکو و 174 قیبریسلی یونان حیاتینی ایتیردی.[۴] 

آکریتاس پلانی

سوئیس‌ین زوریخ شهرینده یونان، تورکیه و بیریتانیا آراسیندا کئچیریلن گؤروش‌لرده حاضیرلانان آنایاسا ایله 16 آقوست 1960 تاریخینده قیبریس جومهوریتی موستقیل بیر دؤولت اولاراق قورولدو.[۵] قیبریس جومهوریتی‌نین ایلک پرزیدنتی سئچیلن اوچونجو ماکاریوس قیبریس‌ین 1961-جی ایلده مؤوجود آنایاسا ایله ایداره ائدیله بیلمه‌یه‌جگینی ایدیعا ائتمگه باشلادی[۶] و 1963-جو ایلین نوامبریندا آنایاسادا اون اوچ مادّه‌یه دییشیک‌لیک تکلیف ائتدی.[۷] قیبریس تورک بیرلیگی‌نین بو دییشیکلیک‌لری قبول ائتمه‌سی اوچون قیبریسلی روم فاناتیک‌لری[۸] آکریتاس پلانی آدی آلتیندا آدادا گرگین‌لیگی آرتیران قزئت‌لر نشر ائتمگه[۹] باشلادیلار. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, قیبریس, تورکیه, تاریخ, سوی‌قیریم,

بوُقوُت آبیده‌سی

+0 بگندیم

بوُقوُت آبیده‌سی

بوُقوُت داش یازماسی و یا بوُقوُت آبیده‌سی— موغولیستان خالق جومهوریتی سرحدلری داخیلینده بوقوت داغی یاخین‌لیغینداکی بیر اووادا اوجالدیلمیش، بیر گؤی‌تورک خاقان‌لیغی دؤورونه عایید دیکلی داش.[۱] 

  بیلینن قدیم تورک بنگو داش‌لارینداندیر. 572-580-جی ایل‌لر آراسیندا کئچن تاریخ حادیثه‌لردن بحث ائدیلدیگی بیوقرافیک و دیداکتیک اثردیر.[۲]

  آدینی آرهانقای آیماق ائلی‌نین باین تساقاان گول (موقدّس بیاض گؤل) بؤلگه‌سینده کی  بوقوت داغیندان آلمیشدیر. بو داغین تخمیناً 10 کم شرقینده‌کی  گئنیش اووادا اینشا ائدیلمیشدیر. بیرینجی گؤی‌تورک خاقان‌لیغیدؤورونه عایید خاطیره مزار کوللیه‌سینده کی  اثرلردندیر. آبیده تیسباغا فورمالی داش اوزرینده اوتوردولموشدور.آبیده‌نین یئری 1956-جی ایلده موغول علم خادیمی تس. دورژسورن طرفیندن آشکارلانمیشدیر. بوقوت آبیده سی و بو آبیده یه عایید تیسباغا فورمالی داش بو گون چچرلق موزه‌سی‌نین باخچاسینداکی آچیق ساحه‌ده نوماییش ائتدیریلیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, تاریخ, گؤک تورک,

توْنیوُکوُک آبیده‌سی

+0 بگندیم

 


توْنیوُکوُک آبیده‌سی

توْنیوُکوُک داش یازماسی و یا بین‌الخالق ادبیاتداکی آدی ایله Bain Tsokto کیتابه‌لری 8-جی عصرده اورخون چایی وادی‌سینده یازیلمیش اولان گؤی‌تورک کیتابه‌لریندن بیری‌دیر. تونیوکوک آبیده‌سی تونیوکوکون اؤزو طرفیندن 720-725-جی ایل‌لرده تیکیلمیشدیر  

  بو آبیده ده تورکلرین ساواش استراژی‌لری، موستقیل‌لیک اوغروندا گئدن دؤیوش‌لر، تونیوکوکون تورک میلّتی اوچون آپاردیغی موباریزه‌لر نظره چارپیر.[۱] تورک تاریخی‌نین ان اسکی یازیلی سندلریندن بیری اولان تونیوکوک آبیده‌سی ایکینجی گؤی‌تورک خاقان‌لیغی دؤورونون بؤیوک وزیری، کوماندانی و مصلحتچیسی تونیوکوکون اؤلوموندن اوّل اؤزو طرفیندن تیکیلمیش ایکی، دؤرد طرفلی ایکی کیتابه‌دن عیبارتدیر.[۲] 

  بیلگه خاقان آبیده‌سی و کول‌تیگین آبیده‌سیندن 360 ک‌م شرقده یئرلشیر. 1897-جی ایلده بوتانیک یئلیزاوئتا کلمنتس طرفیندن کشف ائدیلمیشدیر.[۳] آچیق اراضیده اولدوغوندان و لازیمی سویه‌ده قورونمادیغی اوچون ضرر گؤرموشدور. 

اتک یازی‌لار

  1.  Erdem Konur. "Orxon yazılarında sosial və siyasi mesajlar" (türk. ). www.academia.edu. 2020-06-11 tarixində arxivləşdirilib.
  2.  Cengiz Alyılmaz. "Bilge Tonyukuk Yazıtları Üzerine Birkaç Düzeltme" (PDF) (türk. ). www.turkdilleri.org.21 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  3.  (türk. ). www.academia.eduhttps://www.academia.edu/7115423/G%C3%B6kt%C3%BCrk_Yaz%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1_%C3%96%C4%9Frenme_K%C4%B1lavuzu_Yavuz_TANYER%C4%B0.2020-06-11 tarixində arxivləşdirilib.

کؤچورن: عباس ائلچین




آچار سؤزلر : گؤک تورک, تاریخ, تورک, تورک دونیاسی,

چوْیر آبیده‌سی

+0 بگندیم

چوْیر آبیده‌سی

چویر داش‌یازماسی-  چوْیر آبیده‌سی، چؤیر آبیده‌سی و یا چویره‌ن آبیده‌سی (اینگ. The Choir monument)) - موغولیستانداکی سانسار-اوُلا ( و یا باغا سانسار) داغی‌نین گونئی اتکلرینده کی  کورقان‌لیقدا ایکینجی گؤی‌تورک خاقان‌لیغی دؤورونه عایید مزار داشی اولاراق دیکیلمیش تورکجه آبیده‌دیر.[1]

682-691-جی ایللره عایید اولدوغو دوشونولور. بعضی فیکیرلره گؤره چؤیر آبیده‌سی تورکلره عایید ان قدیم تورکجه متنلر اولاراق قبول ائدیلن کول تیگین، بیلگه خاقان و تونیوکوک آبیده‌لریندن داها قدیم اولوب، تورکجه‌نین بیلینن ان قدیم آبیده‌سی‌دیر.[2] 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, تاریخ, گؤک تورک,

یئنی سئی آبیده‌لری

+0 بگندیم

یئنی سئی آبیده‌لری

یئنی‌سئی داش‌یازمالاری، روسیه‌ده خاکاسیا،تووا و آلتای موختار جومهوریت‌لری ایچیندن کئچنیئنی‌سئی چایی بویونجا بو گونه قدر تاپیلمیش اولان جمعی 158 عدد تورکجه کیتابه کورگان (مزار) و قایا داشلاریندان مئیدانا گلمکده دیر. کیتابه‌لر اوخون الیفباسی دئیه بیلدیگیمیز تورکجه دامغالار ایله یازیلمیشدیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, تاریخ, کؤگ تورک,

کول تیگین آبیده‌سی

+0 بگندیم

کول تیگین آبیده‌سی

کول تیگین داش یازماسی و یا کول تیگین آبیده‌سی کول تیگین‌ین قارداشی و گؤک‌تورکلرین خاقانی بیلگه خاقان طرفیندن 732 جی ایلده قارداشی آدینا، قارداشی‌نین خیدمت‌لریندن دولایی اونا دویدوغو مینّتی گؤسترمک مقصدی ایله تیکیلمیشدیر. بو کیتابه‌ده بیلگه خاقان دانیشیر.[1]

  تورکولوق‌لارین اورخون آبیده‌لری اولاراق آدلاندیردیقلاری داش‌یازمالاردان بیری اولان کول‌تیگین کیتابه‌سی تورک دیلی‌نین ان اسکی  اؤرنک‌لریندندیر. موغولیستاندا اسکی موغول پایتاختی قاراقورومون 32 کم. گونئی‌ینده، اسکی اویغور پایتاختی  قارابالاساغونون 28 کم گونئی‌ینده‌دیر.[2]بوْز بیر قرانیت قایا اوزرینده دوران دؤرد اوزلو بیر کیتابه‌دیر. اوچ اوزو (کؤک) تورکجه متندن؛ بیر اوزو (غرب اوزو) ایسه چینجه متندن عیبارتدیر.[3]

 18 ژوئیه 1889-دا روس اتنوقراف نیکولای یادرینتسئف طرفیندن تاپیلمیش و دانمارکلی فیلولوق  ویلهلم تومسن طرفیندن دانمارک کرال‌لیق آکادمی‌سی‌نین کوپنهاکده کی  15 دسامبر 1893 تاریخلی توپلانیشیندا اوخونموشدور.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : کؤگ تورک, تورک, تاریخ, تورک دونیاسی,

بیلگه خاقان آبیده‌سی

+0 بگندیم

 


 

بیلگه خاقان آبیده‌سی

بیلگه خاقان آبیده‌سی و یا بیلگه خاقان کیتابه‌سی، تورک دیلی‌نین ان قدیم کیتابه‌لریندندیر. اورخون آبیده‌لری اولاراق بیلینن آبیده‌لردن بیری‌دیر. 

بو آبیده بیلگه خاقانین اؤلوموندن (73) بیر ایل سونرا اوغلو تنگری خاقان طرفیندن دوزلدیلمیشدیر. بو آبیده ده ده یازیلان لار،کول‌تیگین آبیده‌سینده اولدوغو کیمی بیلگه خاقانین دیلیندندیر.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]


اورخون آبیده‌لری‌نین یئرلشدیگی اراضی- موغولیستان

 موغولیستانین اورخون چایی یاخین‌لاریندادیر. بیلگه خاقان آبیده‌سیله کول‌تیگین آبیده سی آراسینداکی مسافه تخمیناً 1 کیلومتردیر. گؤی‌تورک یازیسی ایله یازیلمیشدیر. بعضی بؤلوم‌لری کول‌تیگین آبیده‌سیندن گؤتورولموشدور. اوندان فرقلی اولاراق کول‌تیگین‌ین اؤلوموندن سونراکی حادیثه‌لردن ده بحث ائدیر. هر ایکی آبیده‌نین ده اطرافیندا بالبال‌لار واردیر. بونلاری یوللیق خاقان یازمیشدیر.[۷]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تاریخ, گؤک تورک,

یؤروک‌لر

+0 بگندیم

یؤروک‌لر

یؤرۆک‌لر، کؤچری یاشام طرزینی سئچمیش تورک خالق‌لارینا دئییلیر. آنادولودا یایلاق-قیشلاق حیاتی یاشایان تورکمن طایفالاری (اوبالاری) اوچون ده ایشله‌دیلیر. آنادولو خالقی‌نین چوخ اؤنملی نوفوس اکثریتینی مئیدانا گتیررلر. بالکان‌لارداکی تورکلر آراسیندا دا یوکسک میقداردا یؤروک وار. روم ائلی یؤروک‌لری: کوْجاجیک یؤروک‌لری، نال‌دؤکن یؤروک‌لری، ویزه یؤروک‌لری وس قروپ‌لارا آیریلماقدادیر. بو گون بولغاریستان، یونان و مقدونیه‌نین داغ کندلرینده یاشاماقدادیرلار.

اتیمولوژی

  تورکجه‌ده‌کی   "یۆرۆمک "  سؤزوندن تؤره‌دیلمیشدیر. صیفت اولاراق مِنینسکی لوغتینده کئچیر.[1]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک, تورک دونیاسی, تورکیه,

عثمانلی شاعیری: نفعی

+0 بگندیم


عثمانلی شاعیری: نفعی

عمر بیگ نفعی (د. 1572، حسن‌قالا، ارزروم– اؤ. 27 ژانویه 1635، ایستانبول) — 17. عصر عثمانلی شاعیر و دؤولت خادیمی ایدی.   

یاشامی

  عمربیگ شاه‌ محمد بیگ اوغلو ذولقدر 1572-جی ایلده ارزروما باغلی حسن‌قالا بؤلگه‌سینده دوغولموشدو. بوندان دولایی همین دؤورون بعضی قایناق‌لاری نفعی‌دن ارزرومی دئیه سؤز ائدرلر. گئرچک آدی عمر اولان نفعی، عثمانلی قایناق لاریندا  " نفعی عمربیگ "  آدییلا آنیلدیغی کیمی مؤهرونه قازدیردیغی بیتده ده عمر آدی گؤرولمکده دیر. 

عمر بیگ نفعی کیچیک یاشلاردان اعتیباراً موکمل بیر تحصیل گؤرموشدو. ایلک تحصیلینی حسن‌قالادا آلمیش، سونرا ارزروما گله‌رک مدرسه ده داوام ائتدیرمیشدی. بورادا فارس ادبیاتینین اونلو اثرلرینی اوخوموش، عربجه وفارسجا اؤیرنمیشدی. نفعی ارزرومدا تحصیل آلارکن گنج یاشلاریندا شعیر یازماغا باشلامیشدی. ایلک تخلوصو ضارّی  "‌ضررلی"‌دیر. 1585-جی ایلده ارزروم دفترداری اولان گلی‌بولولو موورّیخ علی، شعیرلرینی گؤرموش، بَینمیش و بو گنج شاعیره نفعی  "‌نفعی، یارارلی"  تخلوصونو وئرمیشدیر.    



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک, تورکیه, ادبیات, عثمانلی, تورک دونیاسی,

چین قازاق‌لاری

+0 بگندیم

چین قازاق‌لاری

چین قازاق‌لاری (قاز. Қытай қазақтары، قیتای قازاقتارى، چین中國哈薩克族 ) - قازاق خالقی‌نین ان بؤیوک دیاسپوراسی. چین خالق جومهوریتینده  یاشایان خالق‌لارین آراسیندا سایینا گؤره 16-جی یئرده دیر 

  چینده یاشایان قازاق‌لار اساساً نایمان‌لار، قارایی‌لر، اوُاق، سوُان و آلبان طایفالارا عاییددیر. سورغولارا گؤره، اونلارین 80،5 %-ای اؤزونو اورتا ژوزون، 12،6 %-ای ایسه کیچیک ژوزون، 2،9%-ای ایسه بؤیوک ژوزون حیصه‌سی اولاراق ساییر.[۱]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تاریخ, تورک, تورک دونیاسی,

چین قیزغیزلاری

+0 بگندیم


چین قیزغیزلاری

چین قیرغیزلاری (ساده‌لشدیریلمیش چین یازیسی: 中国柯尔克孜族؛ عنعنه‌وی چین یازیسی : 中國柯爾克孜族؛ پین‌یین: Zhōngguó Kē'ěrkèzī zú ؛ قیرغیز: قیتای قیرغیزداری/Кытай кыргыздары)، چینده گونده‌لیک ایستیفاده ده Kē'ěrkèzī zú (ساده‌لشدیریلمیش چین یازیسی: 柯尔克孜族؛ عنعنه‌وی چین یازیسی: 柯爾克孜族؛  " قیرغیز خالقی/اولوسو " ) ترمینی ایستیفاده ائدیلر، چین خالق جومهوریتی دؤولتی‌نین رسمی اولاراق تانیدیغی 56 اتنیک قروپدان بیری‌دیر.‌


پکن-ده چین‌ین رسمی اولاراق تاندیغی 56 میلّت، اتنیک قروپو گؤسترن دیواردا یئر آلان تصویر (سولدان دؤردونجو قیرغیزلار)

  چینده‌کی  قیرغیزلارین آز قالا  بوتونو قوزئی دوغو چینده‌کی  سینک یانک اویغور موختار بؤلگه‌سینده یاشاماقدادیر. بونلارین بؤیوک بیر قیسیمی قیرغیزیستان ایله تاجیکیستانسرحدلرینده کی  قیزیل‌سو قیرغیز موختار ائلینده یاشاماقدادیر. چین حؤکومتی، قوزئی‌دوغو چینده‌کی  هئی‌لوْنگ‌ژیانگ(Heilongjiang) ایالتینده یاشایان فوُیۆ قیرغیزلارینی دا  " Kē'ěrkèzī zú"  اولاراق تصنیف ائدر، آنجاق بو قروپون آدینا باخمایاراق، فوُیۆ قیرغیزلاری‌نین دانیشدیقلاری فوُیۆ قیرغیس دیلی اورتا آسیا قیرغیزجاسی‌نین بیر آغیزی دئییل و سیبیری‌ده دانیشیلان خاکاس دیلینه داها یاخیندیر.[۱]     

  چین قیرغیزلاری‌نین چوخو ایسلام دینینه منسوب، لاکین تبت بودیزمینه و شامانیزمه اینانان کسیم‌لره ده واردیر.[۲] موسلمان قیرغیزلارین تطبیق ائتدیکلری ایسلام دا شامانیزم و دیگر عنعنه‌وی معنوی اینانج‌لاردان عونصورلر احتیوا ائدر. [۳]

اتک یازی‌لار

  1.  中华人民共和国国家统计局:2000年第五次人口普查数据 9 Kasım 2018 tarihindeWayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2.  "柯尔克孜族" [Kırgız milleti] (Çince). Çin İnternet Bilgi Merkezi [zh] (Zhongguo Wang). 13 Nisan 2005. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:8 Haziran 2020.
  3.  Elliot, Sheila Hollihan (2006)Muslims in China. Philadelphia: Mason Crest Publishers. ss. 63-64. ISBN 1-59084-880-2.

کؤچورن: عباس ائلچین




آچار سؤزلر : تاریخ, تورک, تورک دونیاسی,